Rozejrzyj si� i sprawd�, co ro�nie w okolicy.

Zak�adanie ka�dego ogrodu zaczyna si� od okre�lenia lokalnych warunk�w klimatycznych i glebowych. Nasz kraj mo�na wprawdzie og�lnie podzieli� na strefy z podobnymi warunkami klimatycznymi, ale je�li dodamy wp�yw ukszta�towania powierzchni, rodzaj gleb, miejscowe stosunki wodne itd., to oka�e si�, �e ka�de miejsce jest niepow-tarzalne. �eby nie m�czy� si� z samodzielnym analizowaniem warunk�w, warto zastosowa� zasad� "zapytaj s�siada". Czyli rozejrze� si� i sprawdzi�, jakie gatunki dobrze rosn� w okolicznych lasach, ogrodach, sadach, czy nawet na polach. Warto te� sprawdzi�, co produkuj� miejscowe szk�ki. W ten spos�b mo�na skonstruowa� list� ro�lin przystosowanych do lokalnych warunk�w. Ka�dy dodatkowy gatunek warto z t� list� por�wna� - je�li nie ma na niej ro�lin o podobnych wymaganiach (np. pochodz�cych z tego samego regionu), to uprawa wybranego gatunku mo�e by� trudna.

Je�li na danym terenie mieszkaj� ludzie, kt�rych rodziny w�a�nie tu maj� swoje korzenie, to kontakt z nimi mo�e by� na wag� z�ota. Takie osoby cz�sto uprawiaj� w swoich ogrodach tzw. odmiany lokalne, czyli takie, kt�re wprawdzie nie maj� zarejestrowanej nazwy, ale przez dziesi�tki lat uprawy przystosowa�y si� do lokalnych warunk�w i to przystosowanie zapisane jest ju� w ich genach. Nasiona lokalnych odmian mo�na pozyska� wy��cznie na drodze osobistych kontakt�w.

Oce� powierzchni�, kt�r� dysponujesz

Prawdziwy le�ny ogr�d wymaga do�� du�ej powierzchni. Na dzia�ce licz�cej kilka do kilkunastu ar�w trzeba ograniczy� list� �ycze� do ro�lin, kt�re nie utrudni� korzystania z dzia�ek s�siednich. Przy ma�ej powierzchni wypada zrezygnowa� z typowego uk�adu: os�ona na zewn�trz, uprawa w �rodku. Najwy�sze planowane drzewa sadzi si� wtedy w �rodku, a kolejne, ni�sze ro�liny coraz bli�ej granic dzia�ki. Bez zgody s�siada przy granicy dzia�ki nie powinno si� sadzi� ro�lin takich jak maliny, chrzan, mydlnica, pokrzywa czy inne ekspansywne byliny, bo bardzo szybko opanuj� r�wnie� teren "za p�otem".

W ma�ych ogrodach dobrze jest zaopatrzy� si� w sk�adane z desek skrzynie kompostowe o wymiarach nie wi�kszych ni� 1 x 1 m. Przy uk�adaniu w nich kompostu mo�na umie�ci� w pobli�u �cianek korzenie chrzanu i mydlnicy, a nawet ziemniaki - ich p�dy wyrosn� przez szpary mi�dzy deskami, b�d� ros�y przez ca�y sezon wegetacyjny, a jesieni� �atwo b�dzie zebra� plon korzeni (bulw) przy rozsypywaniu kompostu. Na wierzchu pe�nego kompostownika te� mo�na prowadzi� upraw�. Taka metoda ma dwie dodatkowe zalety: �atwo�� zbioru bez uszkadzania korzeni innych ro�lin i pewno��, �e �adna z tych ro�lin nie wymknie si� spod kontroli. Ma�a skrzynia gwarantuje na tyle dobre przewietrzenie, �e nie jest konieczne przerzucanie kompostu.

Zwr�� uwag� na odporno��

Ro�liny do le�nego ogrodu powinny by� odporne nie tylko na mr�z, ale te� na choroby. Je�li chodzi o odporno�� na warunki klimatyczne, to dobrze jest przyj�� zasad� wprowadzania do ogrodu przede wszystkim ro�lin z lokalnych szk�ek - producenci na og� korzystaj� z matecznik�w o sprawdzonej odporno�ci. Importowane ro�liny tego samego gatunku mog� by� du�o s�absze i przynajmniej na pocz�tku uprawy b�d� wymaga�y okrywania na zim�.

Odporno�� na choroby warto potraktowa� jako kwesti� priorytetow� przy: jab�oniach, gruszach, �liwach, winoro�li i truskawkach - oczekujemy z nich du�ych plon�w, a te s� najbardziej zale�ne od zdrowia ro�liny. Nieco mniejszy problem jest z czere�ni� - cho� dobrze jest zrezygnowa� z odmian p�nych, bo zd��� si� w nich rozwin�� szkodniki.

Du�y wp�yw na odporno�� ro�lin ma w�a�ciwy dob�r s�siad�w i organizm�w symbiotycznych. Je�li chodzi o dob�r gatunk�w s�siaduj�cych, to warto zajrze� do ksi��ki "Ogr�d w zgodzie z natur�" Marie-Luise Kreuter. Podaje ona nie tylko sprawdzone prawid�owe s�siedztwa ro�lin, ale tak�e przedstawia r�ne przyjazne �rodowisku systemy uprawy.

Sprowadzenie organizm�w symbiotycznych - grzyb�w mikoryzowych nie stanowi problemu, odk�d na naszym rynku dost�pne s� szczepionki mikoryzowe w ma�ych porcjach. Informacje o sposobie ich produkcji, wynikach bada� naukowych i sposobie stosowania s� na stronie www.mykoflor.pl. Nale�y natomiast ostro�nie podej�� do pobierania �ci�ki z lasu - zawarte w niej grzyby mog� nie przetrwa� przenoszenia, raczej nie b�d� odpowiednie dla gatunk�w uprawianych w ogrodzie i w efekcie spowodujemy szkody w lesie bez po�ytku dla ogrodu. Mykoflor produkuje szczepionki z �yw� grzybni�, natomiast na rynku dost�pne s� te� szczepionki zarodnikowe innych firm. Wszystkie stosuje si� tylko raz i �eby by�y skuteczne - tzn. �eby rozwin�a si� w�a�ciwa mikoryza - nale�y dok�adnie przestrzega� podanego przez producenta zakresu temperatur i zalecanej wilgotno�ci. Ostatecznie ca�a sztuka sprowadza si� do zetkni�cia i nam�wienia do wsp�pracy dw�ch organizm�w �ywych: ro�liny i grzyba, wi�c nie mo�na ich zniech�ca� mrozem, upa�em czy susz�. Obecnie wiele szk�ek stosuje mikoryz� w czasie produkcji przy zakupie ro�liny warto spyta�, czy by�a poddana takiemu zabiegowi.

Sprawd�, jak wp�yniesz na otoczenie

Przy dobieraniu gatunk�w do ogrodu warto zwr�ci� uwag� na dwa poj�cia: gatunek inwazyjny i �ywiciel po�redni. Gatunki inwazyjne to ro�liny obcego pochodzenia, kt�re zaaklimatyzowa�y si� u nas tak dobrze, �e zaczynaj� stanowi� zagro�enie dla rodzimej flory. Nie zabrania si� ich sadzenia, ale je�li w pobli�u naszego ogrodu jest obszar chroniony (park narodowy, rezerwat) lub warto�ciowe siedlisko rzadkich gatunk�w, to lepiej wybra� mniej zaborczy gatunek. Przyk�adem gatunku inwazyjnego jest robinia akacjowa, kt�r� w takich miejscach lepiej zast�pi� innymi ro�linami miododajnymi. �ywiciel po�redni to z kolei ro�lina, na kt�rej rozwija si� jedno ze stadi�w rozwojowych grzyb�w chorobotw�rczych. Np. �ywicielem po�rednim rdzy zbo�owej jest berberys zwyczajny, dlatego profilaktycznie nie powinno si� go sadzi� w pobli�u p�l. Podobnie rdza wejmutkowo-porzeczkowa wyklucza s�siadowanie sosny wejmutki i czarnej porzeczki.