"Le�ny ogr�d po polsku"
Katarzyna Misiak
Rozejrzyj si� i sprawd�, co
ro�nie w okolicy.
Zak�adanie
ka�dego ogrodu zaczyna si� od okre�lenia lokalnych warunk�w
klimatycznych i glebowych. Nasz kraj mo�na wprawdzie
og�lnie podzieli� na strefy z podobnymi warunkami klimatycznymi,
ale je�li dodamy wp�yw ukszta�towania powierzchni, rodzaj
gleb, miejscowe stosunki wodne itd., to oka�e si�, �e
ka�de miejsce jest niepow-tarzalne. �eby nie m�czy�
si� z samodzielnym analizowaniem warunk�w, warto zastosowa�
zasad� "zapytaj s�siada". Czyli rozejrze�
si� i sprawdzi�, jakie gatunki dobrze rosn� w okolicznych
lasach, ogrodach, sadach, czy nawet na polach. Warto
te� sprawdzi�, co produkuj� miejscowe szk�ki. W ten
spos�b mo�na skonstruowa� list� ro�lin przystosowanych
do lokalnych warunk�w. Ka�dy dodatkowy gatunek warto
z t� list� por�wna� - je�li nie ma na niej ro�lin o
podobnych wymaganiach (np. pochodz�cych z tego samego
regionu), to uprawa wybranego gatunku mo�e by� trudna.
Je�li na danym terenie mieszkaj� ludzie,
kt�rych rodziny w�a�nie tu maj� swoje korzenie, to kontakt
z nimi mo�e by� na wag� z�ota. Takie osoby cz�sto uprawiaj�
w swoich ogrodach tzw. odmiany lokalne, czyli takie,
kt�re wprawdzie nie maj� zarejestrowanej nazwy, ale
przez dziesi�tki lat uprawy przystosowa�y si� do lokalnych
warunk�w i to przystosowanie zapisane jest ju� w ich
genach. Nasiona lokalnych odmian mo�na pozyska� wy��cznie
na drodze osobistych kontakt�w.
Oce�
powierzchni�, kt�r� dysponujesz
Prawdziwy le�ny ogr�d wymaga do�� du�ej
powierzchni. Na dzia�ce licz�cej kilka do kilkunastu
ar�w trzeba ograniczy� list� �ycze� do ro�lin, kt�re
nie utrudni� korzystania z dzia�ek s�siednich. Przy
ma�ej powierzchni wypada zrezygnowa� z typowego uk�adu:
os�ona na zewn�trz, uprawa w �rodku. Najwy�sze planowane
drzewa sadzi si� wtedy w �rodku, a kolejne, ni�sze ro�liny
coraz bli�ej granic dzia�ki. Bez zgody s�siada przy
granicy dzia�ki nie powinno si� sadzi� ro�lin takich
jak maliny, chrzan, mydlnica, pokrzywa czy inne ekspansywne
byliny, bo bardzo szybko opanuj� r�wnie� teren "za
p�otem".
W ma�ych ogrodach dobrze jest zaopatrzy�
si� w sk�adane z desek skrzynie kompostowe o wymiarach
nie wi�kszych ni� 1 x 1 m. Przy uk�adaniu w nich kompostu
mo�na umie�ci� w pobli�u �cianek korzenie chrzanu i
mydlnicy, a nawet ziemniaki - ich p�dy wyrosn� przez
szpary mi�dzy deskami, b�d� ros�y przez ca�y sezon wegetacyjny,
a jesieni� �atwo b�dzie zebra� plon korzeni (bulw) przy
rozsypywaniu kompostu. Na wierzchu pe�nego kompostownika
te� mo�na prowadzi� upraw�. Taka metoda ma dwie dodatkowe
zalety: �atwo�� zbioru bez uszkadzania korzeni innych
ro�lin i pewno��, �e �adna z tych ro�lin nie wymknie
si� spod kontroli. Ma�a skrzynia gwarantuje na tyle
dobre przewietrzenie, �e nie jest konieczne przerzucanie
kompostu.
Zwr�� uwag� na odporno��
Ro�liny do le�nego ogrodu powinny by�
odporne nie tylko na mr�z, ale te� na choroby. Je�li
chodzi o odporno�� na warunki klimatyczne, to dobrze
jest przyj�� zasad� wprowadzania do ogrodu przede wszystkim
ro�lin z lokalnych szk�ek - producenci na og� korzystaj�
z matecznik�w o sprawdzonej odporno�ci. Importowane
ro�liny tego samego gatunku mog� by� du�o s�absze i
przynajmniej na pocz�tku uprawy b�d� wymaga�y okrywania
na zim�.
Odporno�� na choroby warto potraktowa�
jako kwesti� priorytetow� przy: jab�oniach, gruszach,
�liwach, winoro�li i truskawkach - oczekujemy z nich
du�ych plon�w, a te s� najbardziej zale�ne od zdrowia
ro�liny. Nieco mniejszy problem jest z czere�ni� - cho�
dobrze jest zrezygnowa� z odmian p�nych, bo zd��� si�
w nich rozwin�� szkodniki.
Du�y wp�yw na odporno�� ro�lin ma w�a�ciwy
dob�r s�siad�w i organizm�w symbiotycznych. Je�li chodzi
o dob�r gatunk�w s�siaduj�cych, to warto zajrze� do
ksi��ki "Ogr�d w zgodzie z natur�" Marie-Luise
Kreuter. Podaje ona nie tylko sprawdzone prawid�owe
s�siedztwa ro�lin, ale tak�e przedstawia r�ne przyjazne
�rodowisku systemy uprawy.
Sprowadzenie
organizm�w symbiotycznych - grzyb�w mikoryzowych nie
stanowi problemu, odk�d na naszym rynku dost�pne s�
szczepionki mikoryzowe w ma�ych porcjach. Informacje
o sposobie ich produkcji, wynikach bada� naukowych i
sposobie stosowania s� na stronie www.mykoflor.pl.
Nale�y natomiast ostro�nie podej�� do pobierania �ci�ki
z lasu - zawarte w niej grzyby mog� nie przetrwa� przenoszenia,
raczej nie b�d� odpowiednie dla gatunk�w uprawianych
w ogrodzie i w efekcie spowodujemy szkody w lesie bez
po�ytku dla ogrodu. Mykoflor produkuje szczepionki z
�yw� grzybni�, natomiast na rynku dost�pne s� te� szczepionki
zarodnikowe innych firm. Wszystkie stosuje si� tylko
raz i �eby by�y skuteczne - tzn. �eby rozwin�a si�
w�a�ciwa mikoryza - nale�y dok�adnie przestrzega� podanego
przez producenta zakresu temperatur i zalecanej wilgotno�ci.
Ostatecznie ca�a sztuka sprowadza si� do zetkni�cia
i nam�wienia do wsp�pracy dw�ch organizm�w �ywych:
ro�liny i grzyba, wi�c nie mo�na ich zniech�ca� mrozem,
upa�em czy susz�. Obecnie wiele szk�ek stosuje mikoryz�
w czasie produkcji przy zakupie ro�liny warto spyta�,
czy by�a poddana takiemu zabiegowi.
Sprawd�, jak wp�yniesz na otoczenie
Przy dobieraniu gatunk�w do ogrodu
warto zwr�ci� uwag� na dwa poj�cia: gatunek inwazyjny
i �ywiciel po�redni. Gatunki inwazyjne to ro�liny obcego
pochodzenia, kt�re zaaklimatyzowa�y si� u nas tak dobrze,
�e zaczynaj� stanowi� zagro�enie dla rodzimej flory.
Nie zabrania si� ich sadzenia, ale je�li w pobli�u naszego
ogrodu jest obszar chroniony (park narodowy, rezerwat)
lub warto�ciowe siedlisko rzadkich gatunk�w, to lepiej
wybra� mniej zaborczy gatunek. Przyk�adem gatunku inwazyjnego
jest robinia akacjowa, kt�r� w takich miejscach lepiej
zast�pi� innymi ro�linami miododajnymi. �ywiciel po�redni
to z kolei ro�lina, na kt�rej rozwija si� jedno ze stadi�w
rozwojowych grzyb�w chorobotw�rczych. Np. �ywicielem
po�rednim rdzy zbo�owej jest berberys zwyczajny, dlatego
profilaktycznie nie powinno si� go sadzi� w pobli�u
p�l. Podobnie rdza wejmutkowo-porzeczkowa wyklucza s�siadowanie
sosny wejmutki i czarnej porzeczki.
Autorka jest pracownikiem Ogrodu Dendrologicznego
w Przelewicach.
E-mail: kasia.misiakogrodprzelewice.pl
|